THỰC TRẠNG ĐÁNG BÁO ĐỘNG VỀ SUY DINH DƯỠNG Ở TRẺ EM

Đây hiện là nỗi lo không của riêng gia đình mà còn là mối nguy hại được các chuyên gia dinh dưỡng  và xã hội đặc biệt quan tâm.
Việc cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ là điều kiện cần thiết mà người làm mẹ nò cũng biết. Tuy nhiên cung cấp như thế nào cho đúng và hợp lý với con mình, nhất là đối với trẻ dưới 1 tuổi thì không phải mẹ nào cũng thực hiện được. Hãy cùng Ikids – đồ chơi trẻ em tìm hiểu về vấn đề suy dinh dưỡng ở trẻ em nhé.

Khái niệm

Suy dinh dưỡng  là tình trạng cơ thể thiếu protein – năng lượng và các vi chất dinh dưỡng hay gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là ở trẻ dưới 3 tuổi, làm ảnh hưởng tới sự tăng trưởng của trẻ.

Ngyên nhân

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới suy dinh dưỡng ở trẻ em:
Ở các vùng nông thôn là từ việc nuôi dưỡng kém, hoặc mẹ không có sữa hoặc thiếu sữa, phải nuôi sữa ngoài nhưng không đủ điều kiện kinh tế để cung cấp đầy đủ chất cho con...
Việc kém hiểu biết về cách phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em của các mẹ là cho trẻ ăn dặm quá sớm (dưới 4 tháng) nhưng không biết cách cho ăn khiến trẻ không đủ chất dinh dưỡng.
 Trẻ được cai sữa quá sớm ( dưới 1 năm) mà không được bổ sung sự thiếu hụt từ sữa mẹ dẫn đến suy dinh dưỡng.
Đôi khi, những hiểu biết sai lệch dẫn đến tình trạng kiêng khem, bắt trẻ ăn cháo muối, hoặc ăn bột, ăn cháo với nước mắm, mì chính kéo dài trong và sau các đợt bị tiêu chảy của nhiều bà mẹ cũng là một trong những nguyên nhân gây suy dinh dưỡng cho trẻ.
Ngoài ra phải kể đến những bệnh nhiễm khuẩn như sởi, ho gà, viêm phổi, lao, hội chứng lỵ làm cơ thể trẻ suy yếu, biếng ăn, rối loạn tiêu hóa kéo dài.

Tác hại

Trẻ sẽ chậm phát triển về chiều cao và cân nặng
Trí tuệ của trẻ sẽ chậm phát triển hơn so với các trẻ khỏe mạnh khác.
Sức đề kháng yếu, dễ bị nhiễm trùng, dễ mắc bệnh hơn.
Dấu hiệu nhận biết
Triệu chứng đầu tiên dễ nhận biết là trẻ có biểu hiện chậm tăng cân, đứng cân hoặc sụt cân.
 Ngoài ra, nếu trẻ mắc suy dinh dưỡng sẽ thường biếng ăn, ăn ít, môi xanh, viêm màng mắt nhợt nhạt.
Khi mắc suy dinh dưỡng, trẻ hay buồn bực, quấy khóc, ít vui chơi, kém linh hoạt.
Một số triệu chứng để nhận biết như các bắp thịt mềm nhão, bụng to dần. Đặc biệt trẻ suy dinh dưỡng thường chậm phát triển vận động như chậm biết lẫy, ngồi, bò, đi, đứng.
Bên cạnh đó hàng tháng cân trẻ đều đặn để theo dõi sự phát triển của trẻ ( dựa vào biểu đồ tăng trưởng của trẻ). Không tăng cân là dấu hiệu báo động về sức khỏe và nuôi dưỡng chưa tốt (nguy cơ bị suy dinh dưỡng).
Nếu ở nơi không có điều kiện cân trẻ, có thể dùng số đo vòng cánh tay trái để đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ.

Cách phòng tránh

Chăm sóc ăn uống cho phụ nữa có thai để dạt mắc tăng cân 10 – 12 cân trong thời gian có thai. Khám thai ít nhất 3 lần, tiêm đủ 2 mũi phòng uốn ván.
Cho trẻ bú sớm trong nửa giờ đầu sau khi sinh, bú hoàn toàn sữa mẹ trong 4 tháng đầu và tiếp tục cho bú đến 18 – 24 tháng.
Cho trẻ ăn bổ sung (ăn sam, dặm) từ tháng thứ 5. Tăng thêm chất béo (dầu, mỡ, lạc, vừng), ăn nhiều bữa.
Thực hiện phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng: phụ nữ có thai uống viên sắt/ acid folic hàng ngày. Trẻ em 6 – 36 tháng uống vitamin A liều cao 2 lần/ năm.
Phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn (tiêu chảy, viêm đường hô hấp cấp). Thực hiện tiêm phòng đầy đủ. Chăm sóc và nuôi dưỡng hợp lí trẻ bị bệnh.
Phát triển ô dinh dưỡng trong hệ sinh thái VAC để có thêm thực phẩm cải thiện bữa ăn gia đình.
Phấn đấu bữa ăn nào cũng có đủ 4 món cân đối. Ngoài cơm (cung cấp năng lượng), cần có đủ 3 món nữa là: rau quả (cung cấp vitamin, chất khoáng và chất xơ), đậu phụ, vừng, lạc, cá, thịt, trứng (cung cấp chất đam, béo), canh cung cấp nước và các chất dinh dưỡng bổ sung giúp ăn ngon miệng.
Thực hiện vệ sinh môi trường, dùng nguồn nước sạch, tẩy giun theo định kì, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi đại tiểu tiện. Đảm bảo vệ sinh thực phẩm, thức ăn không là nguồn gây bệnh.
Thực hiện gia đình hạnh phúc, có nếp sống văn hóa, năng động, lành mạnh. Có biểu đồ tăng trưởng để theo dõi sức khỏe cho trẻ.
Không có trẻ suy dinh dưỡng, không sinh con thứ ba.
Đặ biệt cần lưu ý cần phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em ở những trẻ sinh non, sinh nhẹ cân (<2500 gam) hoặc trẻ không được bú sữa mẹ hoặc không bú đủ sữa vì những trẻ này rất dễ bị suy dinh dưỡng.

Chăm sóc trẻ bị suy dinh dưỡng

Đối với trẻ suy dinh dưỡng, khi chăm sóc cần chú ý các khâu sau:
Vệ sinh ăn uống: bảo đảm cho trẻ “ ăn chín uống sôi”. Thức ăn nấu xong cho trẻ ăn ngay, nếu để quae 3 giờ phải đun sôi lại mới cho trẻ ăn. Tránh những thực phẩm nhiễm bẩn và bị ô nhiễm vì đó là nguồn gây bệnh nhứ: tiêu chảy, ngộ độc thức ăn...
Các dụng cụ chế biến thức ăn phải đảm bảo vệ sinh
Vệ sinh cá nhân: tắm rửa thường xuyên cho trẻ bằng nước sạch (vào mùa hè). Giữ ấm cho trẻ, tránh gió lùa (vào mùa đông, khi tắm gội...) để tránh nhiễm lạnh, viêm đường hô hấp. Giữa quần áo sạch sẽ, đầu tóc gọn gàng. Giúp trẻ có thói quen giữ gìn răng miệng sạch sẽ, không ăn nhiều đồ ăn ngọt để tránh các bệnh sâu răng, viêm lợi. Giữa tay sạch: tạo thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi đại tiện, cắt móng tay cho trẻ. Không để trẻ lê la dưới đất bẩn. Không cho trẻ mút tay, không quệt tay bẩn lên mặt, không đưa đồ vật, đồ chơi bẩn lên miệng để tránh các bệnh giun sán.
Vệ sinh môi trường: đảm bảo cho trẻ ăn, ngủ, vui chơi nơi thoáng mát, sáng sủa sạch sẽ. Đồ dùng, đồ chơi của trẻ cần sạch sẽ, khô ráo. Có đủ nước sạch dùng cho sinh hoạt và nấu ăn  cho trẻ. Để rác thải ở chỗ kín, xa nơi ở, tránh ruồi muỗi dậu.
Chăm sóc tâm lí: âu yếm, vỗ về biểu lộ tình cảm trìu mến, yêu thương trẻ. Trẻ cần được khích lệ, chuyện trò, nô đùa... tạo cơ sở cho sự phát triển toàn diện của trẻ, tránh thô bạo trong cử chỉ lời nói của người lớn trước mặt trẻ.
Chăm sóc khi trẻ bị bệnh: khi trẻ ốm, đặc biệt là khi bị tiêu chảy hoặc viêm đường hô hấp cần biết cách xử trí ban đầu tại nhà. Ngoài việc điều trị bằng thuốc cần coi trọng việc chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ thích hợp để giúp trẻ mau khỏi bệnh và chóng hồi phục.

Nuôi dưỡng khi trẻ bị suy dinh dưỡng

Trẻ bị suy dinh dưỡng thường kém ăn, hay bị rối loạn tiêu hóa hoặc mắc bệnh. Việc nuôi dưỡng chỉ có hiệu quả khi bệnh của trẻ đã được điều trị một cách triệt để. Cần phải cho trẻ ăn nhiều bữa trong ngày, mỗi bữa một ít, để đảm bảo số lượng thức ăn cần thiết cho trẻ, đồng thời phải cung cấp năng lượng cao hơn trẻ bình thường.
 

Đối với trẻ 1 - 2 tuổi, ngoài bú mẹ cần ăn thêm 4 bữa/ngày. Trẻ 3 - 5 tuổi cần ăn 5 - 6 bữa/ngày.
Trong chế độ ăn, ngoài gạo để nấu bột, cháo hoặc cơm và các thức ăn như trẻ khác cần phải thêm thịt hoặc cá, trứng, đậu đỗ, rau xanh và mỡ hoặc dầu. Cho ăn thêm hoa quả chín.
Nên cho dầu mỡ quấy vào bột cháo hoặc cho dầu mỡ vào nước canh, rau xào... để tăng đậm độ nhiệt trong bữa ăn của trẻ.
Cách chế biến bữa ăn phải phù hợp với khẩu vị của trẻ, luôn thay đổi món ăn để trẻ ăn ngon miệng.
Bất cứ giai đoạn nào trong quãng thời gian phát triển thể chất của một con người đều có nguy cơ mắc suy dinh dưỡng nếu không có chế độ ăn hợp lí. Nhưng đặc biệt, với trẻ trong khoảng sơ sinh đến hơn một tuổi là giai đoạn trẻ dễ mắc suy dinh dưỡng nhất và có thể để lại di chứng nặng nề nhất đến thể chất và trí tuệ của trẻ. Hiểu biết về cách phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em trong giai đoạn này không những giúp trẻ có một thể chất và trí não khỏe mạnh, có sức đề kháng tốt mà còn giảm đáng kể khả năng trẻ bị suy dinh dưỡng trong các giai đoạn phát triển sau này.